องค์ประกอบแรกที่สำคัญมากๆ ถึงมากที่สุดในการสร้างเรื่องนั่นก็คือ… โลกที่ตัวละครหลักของเราที่อาศัยอยู่นั่นเองค่ะ มันคือโลกแบบไหน? มันเป็นอย่างไร?

นักเขียนมือใหม่หลายคนไม่ได้ใส่ใจในองค์ประกอบนี้กันเยอะ ซึ่งหลายคนมักจะลืม หรือหลายคนมักจะคิดว่าหากทำเรื่องแบบยุคปัจจุบันคนก็รู้อยู่แล้ว เราจะไปใส่ใจอะไรให้วุ่นวาย แต่ลองไปถามบริษัทยักษ์ใหญ่อย่าง Piixar Studio นี่คือหนึ่งในองค์ประกอบหลักที่เขาพิจารณาก่อนที่จะมีตัวละครซะอีก (ที่ Pixar ให้ความสำคัญกับโลกและธีมมาเป็นอันดับต้นๆ)

แล้วจะต้องใส่ใจอะไร ต้องโฟกัสอะไรบ้างในการสร้างโลกของตัวละคร เราลองมาดูครับ

โลกของเรื่องประกอบไปด้วย 3 องค์ประกอบหลักพื้นฐานก่อน คือ…

สถานที่

เวลา

เงื่อนไข

• สถานที่ เรื่องนี้เกิดขึ้นที่ไหน ภูมิภาคใด ตำแหน่งไหนของโลกใบนี้ หรือเกิดขึ้นตำแหน่งใดของจักรวาล มันเป็นโลกที่มีอยู่แล้ว หรือเราสร้างขึ้นมาใหม่ ถ้าสร้างขึ้นมาใหม่ มันเป็นอย่างไร ทุกอย่างมันมีหน้าตา และทำให้เกิดเงื่อนไขแบบของมันครับ และมันจะมีผลกระทบต่อตัวละครของเราแน่นอน

สมมุติหากว่าเรื่องเกิดขึ้นในโรงเรียน โรงเรียนนี้ตั้งอยู่ที่ไหน ในกรุงเทพหรือต่างจังหวัด โรงเรียนรัฐบาล หรือโรงเรียนเอกชน เรื่องเกิดขึ้นที่เยาวราช กับเกิดขึ้นที่เชียงใหม่ ย่อมต่างกัน โลกเปลี่ยน ผู้คนเปลี่ยน สิ่งแวดล้อมเปลี่ยน

• เวลา หรือ ยุคสมัย หากข้อสถานที่คือที่ไหน ยุคสมัยก็คือเมื่อไหร่ เรื่องของเรามันเกิดขึ้นในสมัยใด นานมาแล้วในสมัยพระบรมไตรโลกนาถ หรือในอนาคตอันใกล้ในปี 2025 มันจำเป็นมากมั้ย? … จำเป็นครับ เราเห็นอะไรหลายอย่างได้ในยุคสมัยแต่ละสมัย แต่ละช่วงเวลา วิธีคิดของผู้คนจะต่างกัน ลองเอาตัวละครสมัยนี้ย้อนกลับไปในสมัยก่อน บางครั้งเรื่องน่าสนุกก็เกิดขึ้นแล้ว หรือลองเอาแค่แนวคิดคนยุคนี้ กลับไปให้ตัวละครในอดีตบางตัวคิดแบบนั้น แค่คิดก็มันแล้วนะ

• เงื่อนไข เงื่อนไขคือกติกาที่เราจะใช้ในโลกใบนี้ ในสถานที่และช่วงเวลาที่เรื่องมันเกิดขึ้น เช่น

โลกที่มนุษย์ไม่ต้องทำงานอีกต่อไปโดยสมบูรณ์แบบเพราะ Ai และเครื่องจักรสามารถทำทุกอย่างแทนมนุษย์ได้

โลกที่การแข่งขันประกวดร้องเพลงแบบ Reality ได้รับความนิยมถึงขีดสุด

ช่วงเวลาที่หนังไทยตกต่ำและซบเซาและกำลังต้องการฮีโร่มากอบกู้ในช่วงเวลาที่ผู้คนไม่คุยกันแล้ว

โลกที่มีแต่ความฟอนเฟะ แต่ทุกคนกดทับไว้เพื่อรอคืนวันล้างบาป ที่รัฐอนุญาตให้คนฆ่ากันได้ไม่ผิดกฏหมายเหล่านี้คือเงื่อนไข

สามอย่างนี้ดูเหมือนไม่สำคัญ แต่เอาจริงๆ มันสำคัญมาก บางครั้งแค่ได้ยินโลกของเรื่องเราก็อยากดูแล้ว แต่นอกจากแรงบันดาลใจ และความอยากแล้ว เราจะสร้างโลกนี้ได้อย่างไรบ้าง ปกติพี่เมษใช้วิธีพิจารณาจาก Theme เป็นหลัก ว่าโลกใบนี้สอดคล้อง หรือพาให้คนดูรู้สึกถึง Theme ได้มั้ย เช่น

หาก Theme ของเราคือ การลงมือทำคือหนทางสร้างความสำเร็จ เราคิดว่าโลกแบบไหนที่จะสะท้อนความคิดนี้ได้นะ เอาทีละอันเลย

• ที่ไหน เรื่องที่จะสะท้อน Theme นี้ จะเกิดขึ้นที่ไหนดีนะ หากเอาโลกที่ดูสำเร็จๆ ในเรื่องธุรกิจ เรื่องนี้เกิดขึ้นที่เกาหลี ญี่ปุ่น อเมริกาดีมั้ย แต่ถ้าเป็นหนังไทยต้องเกิดขึ้นในไทย เราโฟกัสที่ไปการสร้างบริษัทซักบริษัทที่ประสบความสำเร็จสูงๆ แล้วมาเป็นสถานที่หลักที่เกิดเรื่องดีมั้ยนะ

หรือมันจะไม่เกี่ยวกับเรื่องธุรกิจ ทำเรื่องในโรงเรียนง่ายๆ ให้เหมาะสมกับงบเลยดีมั้ยนะ เอ… แต่ช่วงนี้ไทบ้านมาแรง หรือให้เรื่องเกิดขึ้นที่อีสานดี เป็นสตาร์ทอัพอีสานอะไรอย่างนี้

เมื่อไหร่ ดีล่ะ ช่วงเวลาคงเป็นปัจจุบันแน่ๆ แต่ถ้ามันเป็นย้อนยุคมันอาจจะน่าสนใจก็ได้นะ หรือเกิดขึ้นในอนาคตไปเลยดีนะ

• เงื่อนไข อันนี้สำคัญมากๆ นะ ลองกลับไปดู Theme อีกครั้ง แล้วคิดว่าโลกแบบไหนล่ะ ที่จะสอดคล้องกับแนวคิดนี้ โลกที่ตอนนี้มีแต่ความสำเร็จ โลกที่ทุกคนบ้าความสำเร็จ โลกที่เฉื่อยชาที่คิดว่าความสำเร็จคือการใช้ชีวิตได้ในแต่ละวัน …ไม่ว่าแบบไหน เราจะต้องเชื่อมโยงความคิดใน Theme ของเราลงไปในโลกใบนั้นก็ได้ครับ

โลกที่เฉื่อยชาไม่มีใครทำอะไร สุดท้ายก็อาจจะเปลี่ยนไปตาม Theme เมื่อผู้คนในโลกนี้เริ่มลงมือทำ ท้ายที่สุดโลกใบนี้ก็เริ่มประสบความสำเร็จ แล้วลองกลับไปดูที่ไหนเมื่อไหร่อีกที ว่าอะไรที่เราสนใจ อะไรที่เราคิดว่ามันน่าสนุก

• Theme นี้และเงื่อนไขนี้ เราไปได้ตั้งแต่เกิดขึ้นในโรงเรียนมัธยม หรือไปได้ยัน ซิลิคอน วัลเลย์

หรือแบบกลับด้านก็ได้นะ เรามีไอเดียของโลกเรียบร้อยแล้ว ว่าเราจะเขียนเรื่องนี้ใน Setting ไหน หากมีสิ่งนี้แล้ว ลองถามตัวเองเยอะๆ เรามีทัศนะอะไรกับโลกใบนี้ นั่นอาจจะเป็น Theme ที่แข็งแรงได้ เช่น

จากเหตุการณ์ปัจจุบัน เราอยากทำหนังที่ว่าด้วยโลกของการศึกษา Setting ก็อาจจะเป็นโรงเรียนมัธยมเอกชนที่มีชื่อเสียงมาก ปัจจุบัน ในช่วงเวลาที่ทุกคนเริ่มเห็นว่าระบบการศึกษาของไทยมันแย่ และเริ่มสั่นคลอนความรู้สึกเรียนของทุกคน

Theme ที่เราจะคิดอาจจะเอาเงื่อนไขโลกมาเลย ว่า ระบบการศึกษาไทยมันแย่ ถึงตรงนี้ให้ใส่ทัศนะของเราลงไป แต่ใช้วิธีการง่ายๆคือแค่บอกเหตุผล ระบบการศึกษาไทยมันแย่…เพราะ…………………

คำตอบว่า Theme คืออะไรอยู่ที่แต่ละคนเลย ว่าตอบว่าเพราะอะไรครับ แล้วค่อยย้อนกลับไปดูสถานที่และช่วงเวลาอีกที ว่าสอดคล้องและน่าสนใจกับ Theme นี้หรือไม่ ถ้ามีดีกว่าที่เคยคิดมาตอนแรกก็ลองเปลี่ยนดูครับ

แล้วเมื่อได้ Setting มาแล้ว เราก็สร้างตัวละครใส่เข้าไปในโลกใบนั้น หากตัวละครขัดแย้งกับ Setting นี้ก็อาจจะมี Conflict ที่เข้มข้นก็ได้ ซึ่งเรื่องนี้เดี๋ยวเอาไว้คุยกันยาวๆ อีกทีในครั้งเรื่องตัวละครครับผม

บทความโดยพี่เมษ ยิ้มสมบูรณ์

#Setting